Over de psychologische uitdagingen van duurzaam gedrag.
In 2020 volgde ik de training Behavioral Design/ Gedragsontwerp. Een praktijkgerichte training, gericht op hoe mensen denken en beslissingen nemen en dit als vertrekpunt nemen voor het bedenken van ideeën die leiden tot gedragsverandering.
De casussen en opdrachten in de training spitste ik toe op duurzaamheid, in het bijzonder duurzaam wonen. De docente tipte mij toen ‘De Klimaatspagaat: over de psychologische uitdagingen van duurzaam gedrag’ van Reint Jan Renes (Lector Psychologie van de Duurzame stad, Hogeschool van Amsterdam). Een interessant paper over de urgentie van de klimaatcrisis, waarom het desondanks zo lastig is ons gedrag erop aan te passen, en wat volgens de inzichten van gedragswetenschap wél effectieve veranderingsstrategieën kunnen zijn.
Download hier de publicatie en lees meer over De Klimaatspagaat.
Van willen naar doen
Gedragswetenschap verklaart niet alleen wat de psychologische obstakels zijn die meer klimaatvriendelijk gedrag in de weg staan, maar biedt ook inzicht in wat er nodig is om mensen wel tot actie te laten overgaan. Renes noemt drie noodzakelijke randvoorwaarden:
- Capaciteit: weten wat er speelt en wat je geacht wordt te doen, en de vaardigheden om dat daadwerkelijk uit te kunnen voeren;
- Motivatie: de wil om te veranderen, die vaak sterk afhangt van het gevoel van nut en urgentie, maar ook van identiteit (hoe je jezelf wil zien) en emoties als angst, zorgen of trots;
- Gelegenheid: de omstandigheden om het gedrag te kunnen uitvoeren. Hier spelen onder meer de sociale context (hoe kijkt men tegen het gedrag aan) en regelgeving een rol.
“Wie zijn huis wil isoleren, zal dit alleen doen als hij de know-how heeft om het uit te voeren (capaciteit), overtuigd is dat het nut heeft (motivatie) en over de middelen beschikt om dit te doen, bijvoorbeeld dankzij subsidies (gelegenheid).”
Renes pleit ervoor dat deze drie bepalende gedragsfactoren een standaard afwegingskader moeten vormen voor alle beleid en alle technologische innovaties die gericht zijn op de energietransitie. “Inzichten uit gedragswetenschappen worden daar nog veel te weinig in meegenomen. Er worden technologische oplossingen ontwikkeld of beleid gemaakt waarvan we al kunnen voorspellen dat het niet aan zal sluiten op hoe mensen zich uiteindelijk gedragen.”